Макс Планк хуудасны эх кодыг харах

{{Инфобокс эрдэмтэн
|box_width         = 290px
|name              = Макс Планк
| image		   = Max Planck.png
| image_size	   = 180px
| birth_date	   = 1858 оны 4 сарын 23
| birth_place	   = [[Киль]]
| death_date	   = 1947 оны 10 сарын 4
| death_place	   = [[Герман]], [[Гөттинген]]
| nationality	   = [[Герман]] 
| field		   = [[Физик]]
| known_for 	   = [[Планкийн тогтмол]]<br />[[Планкийн постулат]]<br />[[Планкийн хууль|Планкийн хар биеийн цацаргалтын хууль]]
| awards           = [[Нобелийн шагнал]] (1918)
|signature         =  Max Planck signature.jpg
}}

'''Макс Карл Эрнст Людвиг Планк''' ({{lang-de|Max Karl Ernst Ludwig Planck}}, * [[1858 он]]ы [[4 сарын 23]]-нд [[Киль]]; † [[1947 он]]ы [[10 сарын 4]]-нд [[Гөттинген]]) нь [[Герман]]ы гарамгай физикч байв. Тэрээр [[Квант механик|Квант онол]]ыг үндэслэснээрээ XX зууны агуу физикчдийн нэг гэж зүй ёсоор тооцогддог юм.

==Амьдралын замнал==
Планк нь сэхээтэн гэр бүлээс гаралтай бөгөөд хуульч Вилхелм Планкийн гэрт түүний 6-р хүүхэд болон мэндэлжээ. Дунд сургуулийн сурагч байх үеэсээ физикч болох гэсэн хүсэлд хөтлөгдсөн М.Планк эхлээд [[Мюнхений их сургууль|Мюнхений]] дараа нь [[Берлиний их сургууль]]д суралцан төгссөн бөгөөд [[Херманн фон Хельмхольц]] зэрэг алдарт эрдэмтдээр хичээл заалгаж байв.

===Aжил хөдөлмөр, ололт амжилтын замнал===
1880 онд [[Мюнхений их сургууль|Мюнхений их сургуулийн]] [[доцент]], удалгүй [[Kилийн их сургууль|Киль]], [[Берлиний их сургууль|Берлиний их сургуулийн]] [[профессор]] болжээ. 1894 онд Берлиний шинжлэх ухааны академийн гишүүнээр сонгогдон 1922-1943 он хүртэл тус академийн эрдэмтэн нарийн бичгийн даргаар тасралтгүй ажиллаж байв. Эзэн хаан Вильхельмийн нийгэмлэг гэдэг шинжлэх ухааны байгууллагын ерөнхийлөгчөөр бас ажиллаж байсан бөгөөд уг нийгэмлэг 1948 онд М.Планкийн нийгэмлэг гэдэг нэртэй болсон билээ. Мөн 1913 онд Петербургийн шинжлэх ухааны академийн сурвалжлагч гишүүн, 1926 онд [[Зөвлөлт Холбоот Улс|ЗСБНХУ]]-ын шинжлэх ухааны академийн хүндэт гишүүн, [[Лондон]]ы Вангийн нийгэмлэгийн гишүүнээр сонгогдож байв.

M.Планк оюутан байхаасаа эхлэн [[термодинамик]]ийг сонирхон судлажээ. Залуудаа бичсэн бүтээлүүд нь [[дулааны үзэгдэл|дулааны үзэгдлийг]] тайлбарлах, [[термодинамикийн хоёрдугаар хууль|термодинамикийн хоёрдугаар хуулийг]] үндэслэх ( энэ сэдвээр [[доктор]]ын зэрэг хамгаалсан), [[термодинамик]]ийг [[физик-хими]]йн процесст хэрэглэх аргыг боловсруулахад чиглэсэн байдаг.

М.Планк нэрт [[физик-хими]]ч [[Bальтер Нернст|В.Нернстийн]] [[электролит]]ийн онолд тулгуурлан [[электролит уусмал|электролит уусмалын]] [[потенциалын ялгавар]]ыг бодож гаргасан билээ. Түүний цацралын [[термодинамик]] онолын бүтээлүүд нь ихээхэн ач холбогдолтой болсон юм. Ийнхүү үнэмлэхүй [[хар бие]]ийн [[цахилгаан соронзон цацралын спектр]]т [[энерги]]йн хуваарилагдах томъёог гаргасан байна. Үүнийг [[Планкийн хууль]] гэдэг.Туйлын бага [[масс]]тай [[эгэл бөөм]]ийн [[хөдөлгөөн]]ий хуулийг илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг тогтмол хэмжигдэхүүнийг бодож гаргасан нь одоо [[Планкийн тогтмол]] нэртэйгээр өргөн хэрэглэгдэж байна. <math>~h=6{,}626\ 068\ 96(33)\times10^{-34}</math>&nbsp;[[жоуль|ж]]·[[секунд|c]]

М.Планк энэ хэмжигдэхүүнийг бодож гаргасанаар шинэ [[физик]], өөрөөр хэлбэл [[квант физик]]ийн эриний эхийг тависан байна.

Шинжлэх ухаанд оруулсан гарамгай хувь нэмрийг нь үнэлж 1918 онд түүнд [[Нобелийн шагнал]] хүртээсэн юм.

===Гэр бүл===
М.Планк амьдралынхаа туршид 2 удаа гэрлэсэн ба нийт 5 хүүхэдтэй болсон.

== Цахим холбоос ==
{{Commonscat|Max Planck|Макс Планк}}
* {{DNB-Portal|118594818}}
* {{DDB|Person|118594818}}

{{DEFAULTSORT:Планк, Макс}}
[[Ангилал:Макс Планк| ]]
[[Ангилал:Германы физикч]]
[[Ангилал:Физикийн Нобелийн шагналтан]]
[[Ангилал:Альберт Эйнштейнтэй холбоотой хүн]]
[[Ангилал:Берлиний Хумбольдтын их сургуулийн ректор]]
[[Ангилал:Килийн их сургуулийн багш]]
[[Ангилал:19-р зууны физикч]]
[[Ангилал:20-р зууны физикч]]
[[Ангилал:Гехаймрат]]
[[Ангилал:Германы Гавьяаны одон шагналтан (энхтайвны зэрэг)]]
[[Ангилал:Копли медаль шагналтан]]
[[Ангилал:Пруссийн Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Байерны Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Саксоны Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Нидерландын Ханы Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Деи Линчеи Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Унгарын Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Папын Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:20-р зууны Леопольдинагийн гишүүн]]
[[Ангилал:Ханы Нийгэмлэгийн гадаадын гишүүн]]
[[Ангилал:АНУ-ын Урлаг ба Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Оросын Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Германы байгаль судлаач ба эмч нарын нийгэмлэгийн гишүүн]]
[[Ангилал:Гөттингений Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:АНУ-ын Үндэсний Шинжлэх Ухааны Академийн гишүүн]]
[[Ангилал:Байерны Максимилианы Шинжлэх Ухаан ба Урлагийн одон шагналтан]]
[[Ангилал:Леопольдинагийн хүндэт гишүүн]]
[[Ангилал:Килийн хүндэт иргэн]]
[[Ангилал:Майны Франкфуртын Гётегийн нэрэмжит их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Мюнхений техникийн их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Ростокийн их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Берлиний техникийн их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Афины их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Кембрижийн их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Глазгогийн их сургуулийн хүндэт доктор]]
[[Ангилал:Германы Ардын Намын гишүүн]]
[[Ангилал:Германчууд]]
[[Ангилал:1858 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1947 онд өнгөрсөн]]

{{Sci-bio-stub}}
{{Med-bio-stub}}
{{Edu-bio-stub}}
{{Biology-bio-stub}}
{{Phys-bio-stub}}
{{Chem-bio-stub}}
{{Geology-bio-stub}}
{{Poli-bio-stub}}
{{Diplomat-stub}}